26 okt. 20204 minuten om te lezen

Business Model Canvas in tijden van corona [throwback]

Voor prof. Robin De Cock, professor Innovatie en ondernemerschap aan Antwerp Management School, was het de eerste keer dat hij les gaf in een camper. Hij vatte de sfeer in en buiten de mobiele studio samen als “super gezellig” en gaf ons zijn inzichten mee rond het Business Model Canvas in de huidige omstandigheden.

De huidige crisis kan op bedrijven een grote impact hebben. De grootte van deze impact is sterk afhankelijk van de sector waarin je zit. Zo valt de impact in de high-techsector wel mee, maar wordt er een heel ander verhaal verteld in de travelbusiness. En hoewel COVID-19 momenteel de meest overheersende crisis is, zijn er nog heel wat sluimerende crisissen in onze maatschappij. Eenzaamheid, cybersecurity of het welzijn van onze planeet zijn daar voorbeelden van. Het is aan de ondernemers om van die crisissen opportuniteiten te maken.

Robin ging graag in interactie met zijn publiek. Er kwam heel wat goede feedback van het live publiek online én offline. Zo werd er bijvoorbeeld samen nagedacht over wat bedrijven doen als het echt zwaar wordt. Zo’n bedrijf heeft vier keuzes. Ofwel wordt er voor afslanking gegaan: een oplossing die enkele positieve effecten heeft op korte termijn, zoals het naar beneden halen van de directe kosten, maar ook negatieve effecten op lange termijn met zich meebrengt, zoals bijvoorbeeld het verlies van nuttige mensen en de negatieve invloed op je bedrijfscultuur. Een bedrijf kan ook voor innovatie kiezen, zoals veel restaurants nu doen: in plaats van te komen eten, kan je afhalen. Deze keuze zorgt voor extra kosten in het begin, maar brengt op langere termijn meer op. De derde mogelijke keuze is doorzetten: een tijdje doorduwen en het verlies incalculeren. Dit kan echter enkel wanneer het een korte crisisperiode is. De laatste optie is eentje die ondernemers minder graag horen: stoppen met de onderneming.

Voor een succesvolle onderneming heb je een bepaalde mindset en tools nodig. Robin citeerde Steve Jobs: “Je krijgt de entrepreneurial mindset wanneer je beseft dat niet alles rond jou gemaakt is door mensen die slimmer zijn dan jij.” Het is dus van belang geen problemen te zien, enkel opportuniteiten.

“Een businessmodel is dynamisch. Het is een plan voor jouw bedrijf, dat gewijzigd wordt naargelang de omstandigheden. Het model is dus voortdurend in ontwikkeling. Alle onderdelen zijn bovendien met elkaar verbonden. Als je ergens iets wijzigt, dan heeft dat een impact op een ander onderdeel.”

Een groot voordeel van het gebruiken van een businessmodel is dat je een overzicht van je onderneming creëert en je zo inzicht krijgt in de risico’s en opportuniteiten die op je af komen.

Robin overliep de verschillende onderdelen van een businessmodel en legde ze verder uit. Zo had hij het over het creëren en capteren van waarde en gaf hij het voorbeeld van Twitter: Twitter creëert waarde voor zijn users, maar aangezien het platform gratis is, is het moeilijk om de waarde ervan te capteren. Uiteindelijk vond Twitter de waarde bij adverteerders.

Ook de value proposition is een belangrijk onderdeel van het businessmodel: welke waarde geef je aan je klant? De hele opzet van een onderneming is dat je een probleem definieert, samen met de oplossing die daarbij past. Helaas loopt het hierbij vaak al mis, wat jammer is, want dit onderdeel is de hele ruggengraat van je model. “Een voorbeeld hiervan is Google Glass: het product was op hipsters gericht, maar die zagen zichzelf echt niet met zo’n bril rondlopen. Ze hadden bij Google misschien beter even aan Einstein gedacht, die zei dat wanneer hij een uur had om een probleem op te lossen, hij 55 minuten zou denken aan het probleem en 5 minuten aan mogelijke oplossingen.”

Als ondernemer is het goed te weten wat er op de markt gebeurt, en wat je, aldus Robin, ‘in je koelkast hebt liggen’: “Dat wil zeggen: wat heb je in huis dat je kan gebruiken? Denk maar aan het bedrijf Twikit, dat tijdens de lockdown besloot haar kennis van 3D-printing te gebruiken voor de productie van mondmaskers.”

Een ander belangrijk onderdeel van het model is customer segment. Je moet je afvragen hoe je je services kan blijven aanbieden in coronatijden, wanneer netwerkevenementen en andere samenkomsten wegvallen. Een goed voorbeeld hiervan is Tomorrowland around the world, een digitaal evenement dat erin slaagde nieuwe klanten aan te trekken voor het festival Tomorrowland. “Digitalisering is het codewoord”, tipte Robin.

Om technische werkloosheid of ontslag te vermijden, kan je nadenken of je mensen ook anders inzetbaar te zijn, compatibel met de nieuwe opportuniteiten die je gevonden hebt. “Zo hebben we dat bij AMS ook gedaan.”

Robin gaf ons ook nog een gouden regel mee:

“Never run out of cash. Wat heb je echt nodig om je kernbusiness te realiseren? Ga eerst kijken wat je daarvoor nodig hebt en begin niet zomaar te schrappen in je uitgaves. Bekijk ook of je andere methodes kan vinden om geld te verdienen.”

Zo’n andere methode is door Nespresso eerder toegepast. Vroeger kon je Nespressobonen gemakkelijk in de supermarkt kopen. Intussen werkt het merk met chique capsules in het soort koffie-apparaat dat iedereen in zijn open keuken wil zien staan. De bonen verdwenen uit de supermarkt en werden vervangen door de veel duurdere capsules. “Je moet je durven afvragen hoe veel je klanten willen betalen voor een bepaalde ervaring. Dat doet Ryanair uiteindelijk ook: je betaalt heel weinig voor het ticket, en begint door te betalen wanneer je er extra’s bij wil.”

Ben je nog op zoek naar een business model dat past bij de onderneming van je dromen? Bekijk dan de Business Model Navigator van de businessschool St. Gallen hier.

Zelf aan de slag met een Business Model Canvas? Download & gebruik hem hier.